Ortezy i stabilizatory – do czego służą? Kiedy ich używamy?

Jesteś po kontuzji lub potrzebujesz większej stabilizacji stawów? Zobacz czym różni się orteza od stabilizatora i kiedy ich używać. Zobacz więcej!

Kontuzje to nieodłączny elementem codzienności dla wielu z nas. Nie musisz być zapalonym sportowcem aby się o tym przekonać. Nawet zwykła przechadzka po oblodzonym chodniku może zakończyć się skręconą kostką lub pękniętym nadgarstkiem. Jedna chwila nieuwagi i niewinny spacer kosztuje nas wizytę u lekarza i konieczność rehabilitacji.

Środki i metody leczenia zależą od rodzaju kontuzji. Poważne urazy, takie jak złamania, najczęściej kończą się założeniem gipsu. W większości przypadków gips tradycyjny jest najpewniejszym środkiem usztywnienia złamanej lub zwichniętej kończyny. Gojenie się uszkodzonych tkanek to jednak proces wielofazowy i w kolejnych etapach rekonwalescencji często niezbędny jest specjalistyczny sprzęt ortopedyczny. Sklepy ortopedyczne oferują szeroki wachlarz asortymentu, stabilizatory stawu kolanowego, łokciowego czy skokowego, opaski na łokieć czy nadgarstek, ortezy, wszystkie te produkty wspomagają proces leczenia.

Czym jest orteza i do czego służy?

Orteza jest aparatem ortopedycznym, stosowanym zazwyczaj w późniejszych etapach gojenia. Aparat ten w wielu przypadkach przypisywany jest pacjentom zamiast gipsu. Decyzje o założeniu ortezy podejmuje lekarz. Zdjęcie gipsu i założenia ortezy bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą może doprowadzić do wielu niepożądanych powikłań. Zalety stosowania ortezy:

• Jest zazwyczaj lżejsza od gipsu. Pozwala na utrzymanie w higieny w leczonego miejsca. Jest wygodniejsza niż gips.
• Pozwala na większy dopływ powietrza do skóry.
• Nie ogranicza swobody funkcjonowania w takim stopniu jak gips. Pozwala wcześniej rozpocząć rehabilitacje.
• Ułatwiają termoregulację uszkodzonej kończyny. Jest wielorazowego użytku, jest bardziej wytrzymała.

Ortezy dzielimy ze względu na sztywność:

• Sztywne
• Półsztywne
• Miękkie

Czym sztywniejsza orteza tym jej zadanie jest bardziej terapeutyczne niż funkcjonalne. Sztywne ortezy zakładane są w sytuacji, kiedy potrzebujemy dużej stabilizacji stawu, lub kości. Większa sztywność zazwyczaj idzie w parze z masywnością konstrukcji, sztywne ortezy są bardziej rozbudowane. Aparaty ortopedyczne o mniejszej sztywności służą głównie w okresie po zrośnięciu tkanki, pomagają odbudować mięśnie kończyny w możliwie najszybszy i najbezpieczniejszy sposób. Ortezy funkcjonalne, są zazwyczaj mniejsze i lżejsze.

Wyróżniamy ortezy kręgosłupa, kończyn górnych oraz dolnych.

Ortezy kręgosłupa

Odcinka szyjnego kręgosłupa (kołnierz ortopedyczny): unieruchamia odcinek szyjny kręgosłupa, jest to podstawowy środek zapobiegawczy stosowany w przypadku podejrzenia urazu odcinka szyjnego kręgosłupa oraz rdzenia kręgowego.
Odcinka piersiowego kręgosłupa (gorset ortopedyczny): usztywnia odcinek piersiowy kręgosłupa, zapobiega postępowaniu skrzywienia kręgosłupa, wpływa korekcyjnie na kręgosłup.
Odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa: pomocny w leczeniu dyskopatii, przewlekłych bólów krzyża, stabilizuje po zabiegach operacyjnych

Ortezy kończyn górnych

Dłoni, nadgarstka, palców: usztywniają, zabezpieczają przed ponowną kontuzją, stosowane bardzo często zaraz po zdjęciu gipsu klasycznego lub szyny.
Stawu łokciowego i przedramienia: umożliwiają regulację konta zgięcia stawu, bardzo popularne wśród sportowców silnie obciążających staw łokciowy tj. tenisistów, golfistów, koszykarzy, niezbędna w rehabilitacji pooperacyjnej.
Stawu barkowego: stabilizują ramie, zabezpiecza bark przed ponownym zwichnięciem, najczęściej stosowany w leczeniu pooperacyjnym, bardzo częsty zamiennik gipsu.

Ortezy kończyn dolnych

Stawu kolanowego i podudzia: używane w okresie rehabilitacyjnym kontuzji kolan, ścięgien, stawu, zwyrodnień oraz w późniejszym okresie profilaktycznie, jedne z najbardziej złożonych typów ortez, stosowane wśród sportowców narażonych na kontuzje kolan tj. narciarzy, koszykarzy, piłkarzy, zawodników MMA, niezbędne po prawie każdej operacji kolana.
Stawu biodrowego i uda: unieruchamiają staw biodrowy, umożliwiają dostosowanie zakresu ruchu w jego obrębie, umożliwiają szybszą rehabilitację.
Stawu skokowego i stopy: stosowana po kontuzji ścięgna Achillesa lub stawu skokowego, stabilizuje, pomaga wyleczyć naderwane ścięgna lub skręconą kostkę, często zakłada profilaktycznie przy lekkich skręceniach kostki w zabezpieczeniu przed pogłębieniem kontuzji.
Ortezy nie są jednak stu procentowym zamiennikiem gipsu. Nie zapewniają tak pewnego unieruchomienia jak gips klasyczny. W wielu przypadkach uniemożliwia to lekarzowi przypisanie choremu wygodniejszej metody kuracji. Specjaliści przypisujący nam sprzęt ortopedyczny zawierzają naszej odpowiedzialności, temu, że potrafimy stosować się do ich poleceń. Ortezę dużo łatwiej zdjąć niż gips, co w przypadkach mniej odpowiedzialnych pacjentów przynosi niepożądane efekty. Jak widać ortezy posiadają bardzo wiele zalet, ale nie każdy pacjent może z niej skorzystać.

Orteza a stabilizator – to nie to samo?

Odpowiedź brzmi nie. Mimo, iż orteza i stabilizator pełni często zbieżne funkcję, należy odróżniać pierwszy termin od drugiego. Zadaniem stabilizatora jest ochrona stawu, przy jednoczesnym umożliwieniu ruchu, orteza natomiast przede wszystkim usztywnia. Zarówno jedno jak i drugie, może zastąpić gips, jednak wybór aparatu ortopedycznego zależy w głównej mierze od rodzaju urazu.

Stabilizator swoją budową znacząco odróżnia się od ortezy. Przyjmuje on głównie formę opasek ortopedycznych (np. opaska na kolano, opaska na łokieć), stabilizujących staw, lecz nie krępujących ruchu. Podobnie jak ortezy, niektóre stabilizatory zapinane są na rzepy (np. stabilizator stawu kolanowego).
Ortezy z reguły są bardziej masywny i cięższe od stabilizatorów, czego powodem są wkładki usztywniające, produkowane z twardych metali.
Stabilizatory to głównej mierze aparaty z tworzyw sztucznych, pozbawione są metalowych wkładek usztywniających. Niektóre z nich posiadają kieszenie na wkłady żelowe, które chłodzą lub rozgrzewają kontuzjowaną kończynę. Wkład w zależności od rodzaju (ciepły) łagodzi przewlekły ból, redukuje sztywność mięśni lub (zimny) uśmierza ból, łagodzi opuchliznę. Tak jak w przypadku ortez, wśród stabilizatorów rozróżniamy te zabezpieczające kończyny górne, dolne oraz kręgosłup. Nie są one jednak tak sztywne jak ortezy.

Jak widzisz zarówno ortezy jak i stabilizatory są bardzo przydatne. Dostępność sprzętu ortopedycznego na polskim rynku jest bardzo szeroka. Choć nie życzę Ci, żebyś kiedykolwiek potrzebował stabilizatora lub ortezy, dobór rozmiaru nigdy nie sprawi Ci problemu. Pamiętaj jednak, żeby przed zakupem skonsultować się z odpowiednim specjalistą.